ՁԵՎԱՎՈՐՈՂ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՔԱՅԼԱՇԱՐԸ
Ինչպես գիտենք,
ձևավորող գնահատումն իրականացվում է հետևյալ քայլաշարով.
Ուսումնական գործընթացը պլանավորելու և արդյունավետ կազմակերպելու համար անհրաժեշտ է նախևառաջ իրականացնել նախնական հայտորոշում, որի նպատակը սովորողների նախնական, ֆոնային գիտելիքների, հմտությունների, վերաբերմունքի և արժեքների վերհանումն է։
Նախնական հայտորոշում իրականացնելու համար կան բազմաթիվ միջոցներ, որոնց
օգնությամբ ուսուցիչը կարող է բացահայտել սովորողների գիտելիքները ուսումնասիրած և
նոր հաղորդվող ուսումնական նյութի վերաբերյալ: Օրինակ՝ նախնական հայտորոշիչ թեստ,
բանավոր հարցում, գրավոր աշխատանք, գործնական աշխատանք, մտքերի տարափ, մուտքի
քարտեր և այլն:
Ուսուցման և ուսումնառության ողջ ընթացքում պարբերաբար անցկացվում է ընթացիկ
հայտորոշում՝ հստակեցնելու
ուսումնառության կարճ ժամանակահատվածում սովորողների առաջընթացը, դժվարությունները
կամ խնդիրները։
Ընթացիկ հայտորոշումը կարելի է անցկացնել տարբեր միջոցներով՝ բանավոր հարցման, գործնական
աշխատանքի, զրույցի, թեստի, ինքնագնահատման, փոխադարձ գնահատման և
այլն։
Ինքնագնահատման և փոխադարձ
գնահատման գործիքները բազմազան են՝ լուսակրից, զմայլիկներից, գնահատման անիվից,
քարտերից մինչև գնահատման ռուբրիկներ,
բանավոր հարցման սանդղակներ, ստուգաթերթեր, հարցաշարեր և այլն: Ինքնագնահատման և
փոխադարձ գնահատման ինչ գործիք էլ կիրառվի, կարևորն այն է, որ նախապես
սովորողներին ներկայացվեն, ավելին՝ նրանց հետ մշակվեն գնահատման չափանիշները: Պետք
է հաշվի առնել նաև, որ նույն գիտելիքները, հմտություններն ու վերաբերմունքի
տարրերը պետք է գնահատվեն նույն չափանիշներով՝ անկախ այն բանից, թե ով է
գնահատողը:
Ընդ որում,
պետք է նկատի ունենալ, որ ինքնագնահատում և փոխադարձ գնահատում հնարավոր է
իրականացնել և´ առարկայական, և´ վերառարկայական վերջնարդյունքների ձևավորման
մակարդակը գնահատելու համար՝ կիրառելով տարբեր գործիքներ: Օրինակ՝ առարկայական
վերջնարդյունքները կարելի է գնահատել ռուբրիկների, առարկայական ստուգաթերթերի
միջոցով, իսկ վերառարկայական վերջնարդյունքները (անձնային որակներ, արժեքներ,
վարքագիծ և այլն)՝ տարբեր ստուգաթերթերի
կիրառմամբ:
Ցանկացած
գործիքի կիրառմանը պետք է հաջորդի հետադարձ կապը,
որը ՁԳ-ի կարևոր բաղադրիչներից է։ Այն ուսուցման գործընթացում սովորողների և ուսուցչի կատարած որոշակի քայլերի և գործողությունների փոխադարձ համարժեք արձագանքն է: Այսինքն, հետադարձ կապը ուսուցչի գործողություններին՝ սովորողների կողմից տրվող անդրադարձն է և սովորողների գործողություններին՝ ուսուցչի և մյուս սովորողների անդրադարձը:
Հետադարձ կապի
իրականացման միջոցներից
է բանավոր զրույցը, երբ վերլուծությունները և շտկումները կատարվում են բանավոր
քննարկման միջոցով: Հարցուպատասխանի, տարբեր
հարցերի վերհանման միջոցով բանավոր քննարկվում են այն գործողությունները, որոնք
բարելավման կարիք ունեն։ Արդյունավետ է նաև
հետադարձ կապի տրամադրումը տեսագրության և ձայնային հաղորդագրության
միջոցով, երբ կարճ և դիպուկ վերլուծություն կամ մեկնաբանություն է տրվում աշխատանքին:
Ձևավորող գնահատում իրականացնելու ողջ ընթացքում ուսուցիչը
պետք է ունենա համառոտ գրառումներ կատարելու գրանցամատյան, որում յուրաքանաչյուր
երեխայի անվան դիմաց կկարողանա նշումներ կատարել: Այս գրառումներն անհրաժեշտ են,
որպեսզի ուսուցիչը կարողանա պարբերաբար դրանց անդրադառնալով՝ իր համար հստակեցնել, թե որ երեխան, որ
վերջնարդյունքն ինչ չափով է ապահովել, ով որտեղ է ուսումնառության գործընթացում և
առաջ շարժվելու համար ինչի կարիք ունի:
Համառոտ գրառումները կարևոր են նաև համընդհանուր ներառման
համատեքստում, քանի որ ուսուցման ողջ ընթացում հնարավորություն են տալիս
բացահայտելու յուրաքանչյուր սովորողի կրթական կարիքը տվյալ պահին Եթե ուշ է բացահայտվում
սովորողի կրթական կարիքը տվյալ պահին և լուծումներ չեն առաջարկվում, այն դառնում է
ավելի խորքային և գրեթե անլուծելի դժվարություն:
Հետադարձ կապին հաջորդում են բարելավված ուսուցումն ու
ուսումնառությունը։ Սա նշանակում է, որ ուսուցիչը կատարում է որոշակի եզրահանգումներ
և դրանց հիման վրա համապատասխան ճշգրտումներ է անում ուսուցման գործընթացում՝
անհրաժեշտության դեպքում փոխելով իր դասավանդման մեթոդները, ուսումնական
գործունեոության ձևերը, ռեսուրսները և այլն: Սովորողներն էլ իրենց հերթին ճշգրտում
են ուսումնառության ընթացքը՝ կատարելով համապատասխան աշխաատանքներ այդ
ուղղությամբ։
Կարող ենք վստահաբար ասել, որ ձևավորող գնահատման քայլաշարը
հստակ պահելու դեպքում հնարավոր է ապահովել յուրաքանչյուր սովորողի կայուն
ուսումնական առաջընթացը:
ԿԶՆԱԿ-ի գնահատման մշակման և զարգացման բաժին
Comments
Post a Comment